Đấu thầu minh bạch là chìa khóa thu hút đầu tư tư nhân

Đó là khẳng định của ông Chong Teck Wei – Phó Chủ tịch Ngân hàng Tokyo Mitsubishi trả lời cho câu hỏi “cần làm gì để thu hút vốn tư nhân, đẩy mạnh tài trợ dự án cho các dự án PPP về hạ tầng?” tại Hội nghị chia sẻ kinh nghiệm của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư theo hình thức đối tác công – tư (PPP) diễn ra ngày 12/11 tại Hà Nội.

Điểm đặc biệt của dự án PPP về hạ tầng

Thông thường, các dự án PPP liên quan đến cơ sở hạ tầng đều yêu cầu lượng vốn lớn và dài hạn. Và theo ông Chong Teck Wei, việc đòi hỏi lượng vốn lớn của các dự án PPP lại là trở ngại lớn nhất đối với nguồn lực tài chính của các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, sự phức tạp cũng như quy mô của các dự án PPP về hạ tầng đòi hỏi sự tham gia của nhiều nhà đầu tư để cùng chia sẻ rủi ro và đóng góp kinh nghiệm thực hiện dự án bởi vì khi dự án có nhiều rủi ro thì cần phải có những cách thức cơ cấu và chia sẻ rủi ro đặc biệt.

Với những điểm đặc biệt như vậy, các dự án PPP về hạ tầng cần có cơ chế tài trợ dự án như là phương thức để giải quyết những khó khăn cho loại dự án này. Trên thực tế, tài trợ dự án có khả năng huy động lượng vốn lớn với kỳ hạn dài; có thể huy động khoản vay không truy đòi hoặc quyền truy đòi hạn chế đối với nhà đầu tư. Bên cạnh đó, cơ chế tài trợ dự án sẽ huy động được sự tham gia của nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Nhóm các nhà đầu tư thường sẽ là nhiều công ty với các kinh nghiệm cốt yếu và có tiềm lực tài chính có lợi cho dự án PPP. Thêm vào đó, cơ chế tài trợ dự án có thể được thiết kế đặc biệt để đáp ứng các yêu cầu và tính chất đặc biệt của từng dự án PPP cụ thể.

Theo đại diện Ngân hàng Tokyo Mitsubishi, để các dự án PPP về hạ tầng được tài trợ vốn cũng như quyết định đến sự thành công của dự án thì cơ chế chia sẻ rủi ro tối ưu giữa khối tư nhân và Nhà nước là hết sức quan trọng. Theo đó, nguyên tắc chính trong chia sẻ rủi ro tối ưu là rủi ro được chia sẻ cho đối tác mà có thể quản lý và giảm thiểu rủi ro đó.

Đẩy mạnh tài trợ cho dự án PPP về hạ tầng

Tại Hội nghị, các đại biểu tham dự đều đánh giá, dự án PPP về hạ tầng có nhiều rủi ro về xây dựng, về nhu cầu (nhu cầu dịch vụ thấp hơn mức dự toán ban đầu); rủi ro trong khâu thực hiện, hoạt động và quản lý dự án; rủi ro về tài chính (lãi suất, đồng tiền); rủi ro về luật pháp (luật lệ thay đổi dẫn đến phải đàm phán lại hợp đồng)…

Chính vì vậy, để thu hút vốn tư nhân vào các dự án PPP về hạ tầng thì Chính phủ cần phải có sự hỗ trợ rõ ràng, có chính sách thu hút thống nhất, phải phát triển khung pháp lý về PPP hợp lý.

Còn theo quan điểm của phía ngân hàng – bên cho vay thì một trong những điều kiện tiên quyết để thu hút vốn tư nhân vào các dự án PPP là quy trình đấu thầu dự án phải minh bạch và thông thoáng, đó là chìa khoá để thu hút sự quan tâm cũng như đảm bảo niềm tin cho nhà đầu tư và ngân hàng. Ông Chong Teck Wei cũng lưu ý, quy trình đấu thầu dự án PPP cũng cần đưa ra các quy định đảm bảo có đủ thời gian đầu tư vào phát triển dự án nhằm lựa chọn được nhà đầu tư phát triển dự án cũng như có được quá trình đấu thầu nhanh và hiệu quả.
Bên cạnh đó, theo khuyến nghị của các đại biểu tham dự Hội nghị, khâu chuẩn bị dự án PPP cũng cần có sự đánh giá rõ ràng về mục đích của dự án và có yêu cầu đấu thầu gửi cho các nhà thầu tiềm năng để giúp việc đánh giá kết quả đấu thầu dễ dàng hơn. Bởi vì khi mục đích dự án rõ ràng sẽ đưa đến các tiêu chí xét duyệt thầu đơn giản hơn và sẽ dễ dàng hơn cho bên kiểm toán thứ ba cũng như các đánh giá/điều tra độc lập.

Về thời hạn, trong quá trình chuẩn bị dự án PPP, Chính phủ không nên thay đổi thời hạn đấu thầu bởi vì theo cách nhìn của phía ngân hàng, quá trình đấu thầu kéo dài sẽ khiến nhà đầu tư tham gia thầu và ngân hàng giảm sự quan tâm vào dự án (nhà đầu tư tham gia thầu và ngân hàng thường dành ít vốn để chuẩn bị hồ sơ thầu nên có thể họ sẽ chuyển sự quan tâm sang dự án khác hoặc những cơ hội hay hơn).



Theo Báo Đấu thầu - Bích Thảo

Ảnh: Lê Tiên